Alles over de uitsluitingsclausule

17 november 2018 - Leestijd: 6 minuten

Alles over de uitsluitingsclausule

Wat is een uitsluitingsclausule?

Als je iets nalaat of schenkt wil je dat het bij de juiste persoon terechtkomt. Als iemand getrouwd is kan hetgeen je schenkt in een gemeenschap van goederen terechtkomen. Dat betekent dat bij overlijden of echtscheiding dit in de gemeenschap valt. Er moet dan gedeeld worden. Dat wil de schenker/erflater vaak niet als het huwelijk eindigt door echtscheiding. Je maakt daarom een bepaling in het testament of bij de schenking, dat als de erfgenaam of ontvanger (bij een schenker) uit elkaar gaat het vermogen dat is ontvangen privévermogen blijft.

Echtscheiding of einde geregistreerd partnerschap

In dit artikel wordt een aantal keren gesproken over het einde van het huwelijk. Het geregistreerd partnerschap en het huwelijk zijn vrijwel gelijk aan elkaar, qua juridische gevolgen. Als er staat echtscheiding wordt dus ook bedoeld: het einde van het geregistreerd partnerschap.

Uitsluiten koude kant

Het maken van een uitsluitingsclausule is eigenlijk het uitsluiten van de koude kant van de familie. Daarmee wordt bedoeld: het eigen bloed erft eerst.

Voorbeeld uitwerking uitsluitingsclausule

Je benoemt je enig kind tot je enige erfgenaam in een testament. Je kind is getrouwd vóór 2018 in gemeenschap van goederen. Jij overlijdt op 1 januari 2019 en je kind erft € 100.000,-. Het kind gaat scheiden in 2020.

1. Met uitsluitingsclausule
Het kind houdt de € 100.000,- en hoeft niet te delen met je (ex)schoonzoon/dochter.

2. Zonder uitsluitingsclausule
Het kind moet delen en houdt € 50.000,- over.

Laat je deze bepaling dus achterwege in een testament, dan zou na een latere echtscheiding de ex-schoonzoon/dochter er met een deel van jouw nalatenschap vandoor kunnen gaan.

“Een uitsluitingsclausule kan geld op de goede plaats houden!”

Wanneer gebruik je een uitsluitingsclausule?

Een uitsluitingsclausule maak je bij het:

  1. maken van testament
  2. doen van een schenking

In vrijwel ieder testament staat de uitsluitingsclausule opgenomen. Het is een standaardbepaling voor de notaris, omdat vrijwel iedereen de bepaling wenst op te nemen. Een testament moet je maken bij de notaris, en de clausule komt dus altijd ter sprake bij het opmaken van een testament.

Bij een schenking is het iets lastiger. Er zijn verschillende manieren waarop je een schenking kunt doen, lees meer over de schenking in het het artikel: huis kopen met een schenking.

Als je een schenking doet zonder notaris moet je de clausule nadrukkelijk overeenkomen. Dit hoeft niet schriftelijk, maar als je het niet schriftelijk doet is het later niet of nauwelijks te bewijzen. Indien dit het geval is, heb je dus niets aan de uitsluitingsclausule. Bij grote schenkingen kun je de clausule voor de bewijskracht het best vast laten leggen in een notariële akte.

Uitsluitingsclausule vergeten

Vooral bij schenkingen komt het regelmatig voor dat de uitsluitingsclausule wordt vergeten. Er is dan niets bepaald bij de schenking. Bijvoorbeeld in het zicht van echtscheiding komt het dan voor dat er alsnog de wens is dat de uitsluitingsclausule toch van toepassing wordt verklaard op de schenking. Dat is niet mogelijk! Je moet al bij het doen van de schenking de bepaling overeenkomen anders is er geen uitsluitingsclausule van toepassing! Ook na overlijden kan een uitsluitingsclausule niet alsnog contractueel worden overeengekomen.

Wat is een zachte uitsluitingsclausule?

Bij echtscheiding wil je graag dat jouw kind of erfgenaam van je erft en niet de aangetrouwde. Bij overlijden zijn ouders/erflaters vaak veel milder. Dan is het voor de belasting vaak veel gunstiger dat het vermogen juist wel in de gemeenschap van goederen valt. Je bepaalt bij een zachte uitsluitingsclausule:

alles wat ik nalaat is voor mijn eigen erfgenaam en dus niet voor de aangetrouwde, maar als dat huwelijk eindigt door overlijden dan mogen ze het wel delen.

Hierop zijn allerlei variaties mogelijk. Je kunt ervoor kiezen om de uitsluitingsclausule te laten vervallem als uit het huwelijk kinderen zijn geboren of het huwelijk tenminste 10 jaar geduurd heeft.

Wat is een harde uitsluitingsclausule?

In een harde uitsluitingsclausule bepaal je dat de uitsluiting ook geldt bij overlijden. Of eigenlijk bepaal je dat niet: je maakt de uitzondering niet.

Wetsartikel uitsluitingsclausule

Er is geen specifiek wetsartikel waarin de uitsluitingsclausule is geregeld. In het nieuwe artikel 1:94 BW staat dat schenkingen en erfenissen niet tot de gemeenschap van goederen behoren. Dat was echter voor 1 januari 2018 niet het geval. De uitsluitingsclausule blijft daarom belangrijk. In het oude 1:94 BW stond dat als er een uitsluitingsclausule was, dit vermogen buiten de gemeenschap bleef.

Uitsluitingsclausule niet meer nodig?

Je zou kunnen denken dat de uitsluitingsclausule niet meer nodig is. De gemeenschap van goederen is sinds 2018 immers beperkt. Dat is om meerdere redenen onjuist:

  1. Het is fiscaal aantrekkelijk om een zachte uitsluitingsclausule te maken.
  2. Er zijn veel mensen gehuwd voor 1 januari 2018.
  3. Er worden huwelijkse voorwaarden gemaakt waarin de oude, uitgebreide gemeenschap van goederen, wordt opgenomen. Hier heb je als schenker of testateur geen invloed op. Kortom: het advies is om uitsluitingsclausule gewoon te blijven opnemen in schenkingen en testamenten.

Voorbeeld uitsluitingsclausule

Hierna volgt een bepaling die in een testament zou kunnen staan. Het is een voorbeeld van een harde uitsluitingsclausule. Er zijn vele versies en iedere situatie is anders!

Ik bepaal dat alles wat krachtens erfrecht wordt verkregen, alles wat die verkrijging opbrengt en alles wat door zaaksvervanging in de plaats treedt niet valt in de algehele gemeenschap van goederen ontstaan door huwelijk of geregistreerd partnerschap (of ontstaan door wijziging van het het huwelijksgoederenregime) voor of na mijn overlijden. Ook niet als deze gemeenschap ontstaat door het opnemen van een verrekenbeding.

Uitsluitingsclausule: zaaksvervanging.

Als je € 100.000,- erft en je koopt er een boot van dan geldt er zaaksvervanging. De boot hoort dan niet tot de gemeenschap waarin je misschien gehuwd bent, maar de boot blijft privévermogen. De ene zaak (geld) wordt vervangen door een andere zaak (boot).

Insluitingsclausule

Wil je liever dat het vermogen juist wel in de gemeenschap van goederen valt? Maak dan een insluitsingsclausule. De insluitsingsclausule wordt niet veel gebruikt, maar kan erg zinvol zijn als je wilt dat een echtpaar samen erft of samen het bedrag geschonken krijgt. Dit valt overigens ook vaak op te lossen door partijen allebei tot erfgenaam te benoemen, of aan hen samen te schenken.

Verschil privéclausule / uitsluitingsclausule

We schreven al eerder een artikel over de lastige taal die soms in het notariaat wordt gebruikt. Daarnaast zijn er ook vaak twee wooorden voor hetzelfde begrip. De uitsluitingsclausule is hetzelfde als de privéclausule. Lees meer in het artikel de taal van de notaris.

Uitsluitingsclausule achteraf opnemen

Het is niet mogelijk om een uitsluitingsclausule achteraf op te nemen. Je moet dit doen in het testament of bij de schenking. Je kunt het niet doen op het moment dat het later goed uitkomt, bijvoorbeeld als de begiftigde (meestal: kind) in een echtscheiding terechtkomt.


Nu actie ondernemen:


Laatst gezocht:

    Ook interessant: